مجله تخصصی

---

مقدمه و اهداف:‌ اکستازی از مشتقات مت‌آمفتامین و ازمواد مخدر صناعی دارای روندمصرف رو به تزاید در جهان به‌خصوص در جوانان است. کشور ایران به دلیل قرار گیری بر سر راه شرق به غرب از نظر مطالعه مصرف اکستازی و عوامل مؤثر بر آن بسیار با اهمیت است. هدف این مطالعه بررسی شیوع مصرف اکستازی ورفتارهای پرخطر در دانش آموزان دبیرستانی شهر لاهیجان بوده است.
روش کار: در طی یک مطالعه‌ی مقطعی، ۲۳۴۵ دانش‌آموز سطح شهر لاهیجان بر اساس نمونه‌گیری چند مرحله‌ای لایه‌بندی شده‌ی تصادفی
 (Multi stages Stratified Random Sampling) توسط پرسش‌نامه خود ایفاء و بدون نام در طی سال ۱۳۸۴ مورد بررسی قرار گرفتند. پرسش‌نامه با باز بینی مطالعه'Monitoring the Future' study in the United States یا ESPAD (The European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs) ساخته شد که از دو قسمت شامل اطلاعات زمینه‌ای و الگوی مصرف اکستازی وسایر مواد در حال حاضر تشکیل شده بود. داده‌ها پس از جمع‌آوری با استفاده از نرم‌افزار SPSS نگارش ۵/۱۱ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای تحلیل داده‌ها از آزمون Logistic Regression test، ۲X استفاده شد.
نتایج: در این مطالعه ۲۳۴۵ پرسش‌نامه در بین دانش‌آموزان توزیع شد که از این میان ۲۳۲۸ نفر (۳/۹۹%) به پرسش‌نامه پاسخ دادند. از این تعداد ۱۳۲۷ نفر (۸/۵۷%) مرد و ۹۷۰ نفر (۲/۴۲%) زن بوده‌اند. از کل دانش‌آموزان تحت مطالعه ۵۵ نفر (۴/۲%) مصرف اکستازی داشته‌اند که از این افراد ۳۱ نفر (۳/۵۶%) در یک‌ماه گذشته و ۲۴ نفر (۷/۴۳%) در یک‌سال گذشته مصرف کرده‌اند. از نظر دفعات مصرف مواد ۲۲ نفر (۴۰%) فقط یک‌بار مصرف کرده‌اند و بقیه بیش از یک‌بار مصرف داشته‌اند. در این مطالعه ۹۲ نفر(۲/ ۴ درصد) مصرف سایر مواد مخدر نیز داشتند. با آزمون X۲ مصرف اکستازی با مصرف سیگار، مصرف سایر مواد مخدر، ساختار خانوادگی، سابقه‌ی مردودی در سال‌های گذشته، شرکت در مهمانی‌های دوستانه وجنس ارتباط داشت (۰۵/۰p<) اما ارتباطی بین نوع دبیرستان از نظر دولتی وخصوصی، سطح سواد والدین و سن دیده نشد. پس از انجام Logistic Regression عوامل مؤثر در مصرف اکستازی شرکت در مهمانی‌های دوستانه (۰۲۵/۰ =P)‌، مصرف سایر مواد مخدر (۰۰۰۱/۰ p<) و مصرف سیگار (۰۰۱/۰ p<)نشان داده شد.
نتیجه‌گیری: مطالعه‌ی حاضر نشان می دهد که مصرف اکستازی یک مشکل جدی بهداشتی در دانش آموزان به شمار می‌رود و علاوه برتوجه به علل افزایش مصرف این ماده, لزوم انجام هرچه سریع‌تر برنامه‌های آموزشی در مدارس آشکار می‌شود.

---

مقدمه و اهداف: پدیکولوزیس عفونت جهانی و مسری پوستی در دنیا می‌باشد. در تمام دنیا آلودگی به شپش سر Pediculus humanus capitis غالباً بین دانش‌آموزان سنین ۱۱-۶ سال شایع‌تر است. به منظور تعیین شیوع Pediculus humanus capitis و بررسی برخی فاکتورهای دخیل در اپیدمیولوژی pediculiosis مطالعه‌ای توصیفی - تحلیلی در سال ۱۳۸۳ در بین بچه‌های دبستانی در شهرستان املش، استان گیلان انجام شد.
روش کار: به منظور تعیین وضعیت اپیدمیولوژیکی، کلیه ۴۲۴۴ نفر از دانش‌آموزان مقطع ابتدایی از ۹۵ مدرسه به صورت تمام شماری مورد ارزیابی قرار گرفته و نتایج حاصله بر اساس آزمون آماری کای دو (chi-squre) و نسبت شانس Odds Ratio مورد مقایسه قرار گرفتند. جهت بررسی وجود شپش از شانه‌های مناسب استفاده شد و شرایط مو و فاکتورهای مورد مطالعه شامل نوع مدرسه، موقعیت مدرسه، سطح تحصیلات والدین، شغل والدین، تعداد دفعات استحمام در هر هفته، تعداد افرادی‌که از یک اتاق خواب مشترک استفاده می‌کنند، تعداد دفعات شانه زنی، حساسیت میزبان، تعداد افراد خانوار، مدل مو، جنس و طول مو از طریق پر کردن پرسش‌نامه کسب شد.
نتایج: نتایج این مطالعه نشان داد که بین نوع مدرسه، موقعیت مدرسه، تحصیلات و شغل والدین، وجود آب دائم لوله کشی، تعداد هم اتاقی، دفعات شانه‌زنی، محل و دفعات استحمام، جنس دانش‌آموز، احساس خارش، تعداد اعضاء خانواده، وجود مربی بهداشت، اندازه و حالت مو با آلودگی به شپش سر ارتباط معنی‌داری وجود دارد (۰۵/۰P<). در حالی‌که بین میزان آلودگی و شوره سر، بافته بودن مو، رنگ مو، سن دانش‌آموز، پایه تحصیلی و فصل ارتباط معنی‌داری وجود نداشت (۰۵/۰P>). متوسط آلودگی در شهرستان۲۰/۹% برآورد شد.
نتیجه گیری: دلیل میزان بالای شیوع پدیکولوزیس در بین بچه‌های مقطع ابتدایی را می‌توان شرایط بهداشتی ضعیف و نیز عدم دسترسی به آب لوله کشی دائم ذکر نمود. کنترل بهداشتی موی سر بچه‌ها توسط مربیان بهداشتی امری ضروری است. این مطالعه اولین مطالعه اپیدمیولوژیکی انجام شده در شهرستان املش با شرح جزئیات دخیل در اپیدمیولوژی این آلودگی است و نشان می‌دهد که آلودگی به شپش سر هنوز به عنوان یک مشکل اساسی در جوامع با امکانات زندگی و سطح بهداشت پایین و وضعیت بد اقتصادی مطرح است.

---

مقدمه و اهداف: شناسایی زودرس اختلالات بینایی سنین پایین با میزان پاسخ مناسب‌تری همراه است. یکی از راه‌های شناسایی این اختلالات غربالگری دید در بدو ورود به مدرسه می‌باشد. با توجه به اهمیت این برنامه‌ها هدف از این گزارش تعیین اعتبار معاینات چشم بدو ورود به مدرسه در دانش‌آموزان دزفول می‌باشد.
روش کار: طی یک مطالعه مقطعی و با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای، تعداد ۵۷۲۱ نفر دانش آموز دزفولی از ۳۹ خوشه انتخاب شدند. از افراد شرکت کننده در این مطالعه اطلاعات مربوط به معاینات دید ۲۱۵۸ دانش‌آموز که در زمان آغاز سال تحصیلی توسط مربیان و معلمان صورت گرفته بود از پرونده‌های آنان استخراج شد و با نتایج به دست آمده از معاینات اپتومتریست‌ها مقایسه شد. سنجش حدت بینایی اصلاح نشده، توسط اپتومتریست‌ها و مربیان بوسیله چارت E صورت گرفت.
نتایج: معاینات غربالگری انجام شده در دانش‌آموزان شهرستان دزفول بر اساس معاینات اپتومتریست‌ها دارای ۲۵% حساسیت و ۶/۹۶% ویژگی بود هم‌چنین ارزش اخباری مثبت و منفی معاینات غربالگری به ترتیب ۴/۱۳% و ۴/۹۸% بود. اختلاف مشاهده شده حساسیت و ویژگی بین دو جنس از نظر آماری معنی‌دار نیست (۳۵۶/۰=P و ۲۲۸/۰=P). اختلاف مشاهده شده در شهر و روستا فقط در مورد ویژگی از نظر آماری معنی‌دار است به طوری‌که این مقدار در روستا بیشتر است (۰۰۱/۰P<).
نتیجه گیری: یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که معاینات غربالگری صورت گرفته در مدارس دزفول برای اختلالات بینایی از اعتبار و صحت کافی برخوردار نبوده است و حساسیت کافی برای یافتن موارد را نداشته است. لازم است با همکاری ارگان‌های مربوطه چاره‌ای در این خصوص اندیشیده شود تا موارد منفی کاذب مشاهده شده را در معاینات بدو ورود به مدرسه با غربالگری هوشیارانه‌تر کاهش داد.

---

مقدمه و اهداف: با توجه به افزایش روز افزون موارد HIV در جوانان و اهمیت آموزش در پیشگیری از آن، در این مطالعه اثر سه روش آموزش‌ (توسط پزشک، همسالان و پمفلت) پیشگیری از ایدز در دانش آموزان دختر دبیرستانی ناحیه ۳ آموزش و پرورش شهر کرمانشاه مورد مقایسه قرار گرفت.
 روش‌کار: تعداد ۱۵۰۰ دانش آموز دختر دبیرستانی پایه سوم به صورت طبقه‌ای تصادفی از ۲۱ دبیرستان منطقه ۳ آموزش و پرورش وارد مطالعه شدند.. از مجموع ۱۵۰۰ نفر مورد مطالعه، ۴۹۸ نفر توسط پزشک عمومی، ۵۰۲ نفر توسط گروه همسالان و ۵۰۰ نفر با استفاده از پمفلت ایدز آموزش دیدند,۲۰ روز پس از اتمام آموزش؛ پس آزمون(پست تست) با استفاده از همان پرسشنامه بعمل آمد. داده‌های جمع‌آوری شده با ۵/۱۱ spss و با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی تجزیه و تحلیل شد.
 نتایج: دانش‌آموزان مورد مطالعه ۱۵۰۰ نفر با میانگین سنی ۷/.± ۷۸/۱۶سال بودند. میانگین نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون در هر سه گروه مورد مداخله تفاوت معنی‌دار داشت (۰۰۰۱/P=). میانگین تغییر نمرات قبل و بعد در گروه آموزش توسط پزشک (۶/۳ ± ۷/۱۰) بیشتر از میانگین تغییر نمرات قبل و بعد از آموزش توسط همسالان (۴/۳ ± ۸/۸) و مورد اخیر نیز بیشتر از پمفلت (۹/۳ ± ۳/۷) بود و آزمون بون فرونی این تفاوت‌ها را از نظر
آماری معنی‌دار نشان داد (۰۰۰۱/۰ P=). نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های این مطالعه، آموزش پیشگیری از ایدز توسط پزشکان در افزایش آگاهی دانش آموزان موثرتر است.

---

مقدمه و ا هداف: با توجه به اهمیت بینایی در دانش‌آموزان و کمبود آمارهای مربوط به مشکلات بیمایی این مطالعه با هدف تعیین شیوع عیوب انکساری، آنیزومتروپیا، آمبلیوپی و استرابیسموس در دانش‌آموزان شهر شیراز صورت گرفت.
روش کار: این مطالعه مقطعی بوسیله نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی در دانش آموزان شاغل به تحصیل در سال ۸۷-۱۳۸۶ شهر شیراز صورت گرفت. پس از مصاحبه معاینات اندازه‌گیری دید، رفرکشن غیر سیکلوپلژیک (برای دانش آموزان دبیرستان) و سیکلوپلژیک (برای دانش‌آموزان راهنمایی) و معاینات دید دو چشمی در نمونه‌های مورد مطاله انجام گرفت.
نتایج: ۲۶۸۳ نفر از ۳۰۶۵ دانش‌آموز انتخاب شده در مطالعه شرکت کردند (۰۶/۸۶%=میزان پاسخ). شیوع میوپی و هایپروپی در دانش آموزان ابتدایی و راهنمایی به ترتیب (۱۹/۶-۵۲/۳: CI۹۵%( ۸۵/۴% و (۰۲/۶-۵۲/۳: CI۹۵%( ۶۴/۴% بود. ۱۹/۲۲% دانش آموزان دبیرستانی میوپ و ۴/۱۱% (۰۴/۱۶-۶۴/۶: CI ۹۵%) هایپروپ بودند. میوپی و هایپروپی در دانش آموزان ابتدایی و راهنمایی با سن رابطه معنی‌داری داشتند. ۵۱/۲% از دانش آموزان آنیزومتروپ و ۳۱/۲% (۱۱/۳-۵۱/۱ : CI۹۵%) آمبلیوپ بودند. شیوع استرابیسموس ۸۳/۱% (۵۰/۲-۱۵/۱ : CI۹۵%) بود.
نتیجه‌گیری: شیوع نزدیک بینی در دانش‌آموزان شیراز نسبت به کشورهای همسایه نسبتاً بالاست، با اینحال دوربینی از مقدار متوسطی برخوردار است. میزان شیوع آمبلیوپی، آنیزومتروپیا و استرابیسموس در دانش‌آموزان شیراز تقریبا نزدیک به سایر گزارشات است

---

مقدمه و اهداف: ناامنی غذایی می‌تواند پیشساز مشکلات تکاملی، سلامتی و تغذیه‌ای باشد، از این رو پایش امنیت غذایی و بررسی عوامل مرتبط با آن در هر جامعه، ضروری به نظر می‌رسد. مطالعه حاضر با هدف تعیین وضعیت امنیت غذایی خانوار و مصرف مواد غذایی دانش‌آموزان دبیرستانی شهر اصفهان طراحی و اجرا شد.

روش‌کار: مطالعه حاضر به صورت تحلیلی مقطعی در پاییز ۱۳۸۷ روی۵۸۰ دانش‌آموز سنین۱۴ تا ۱۷ سال از ۴۰ دبیرستان شهر اصفهان انجام گرفت. نمونه‌ها به روش سیستماتیک خوشه‌ای انتخاب شدند. پرسـش نامه‌های امنیت غذایی USDA و بسامد خوراک به ترتیب از طریق مصاحبه با مادران و دانش‌آموزان تکمیل شد.

نتایج: در بررسی حاضر شیوع ناامنی غذایی خانوار براساس پرسش نامه امنیت غذایی USDA برابر با ۶/۳۶% بود (۴۰/۰-۳۳/۰=CI%۹۵). ناامنی غذایی خانوار ارتباط آماری مستقیمی با دفعات مصرف نان، ماکارونی، سیب زمینی، حبوبات و تخم مرغ در ماه، در دانش آموزان    داشت (۰۵/۰>P). همچنین ارتباط آماری معکوسی بین ناامنی غذایی و دفعات مصرف برنج، گوشت قرمز، سوسیس و کالباس و همبرگر،   مرغ، ماهی، سبزیجات سبز، سبزیجات ریشه‌ای و غده‌ای (رنگی)، میوه‌های جالیزی، موز و آناناس و نارگیل و انبه، سیب و پرتقال، شیر و  ماست مشاهده گردید (۰۵/۰>P).

نتیجه‌گیری: یافته‌های مطالعه حاضر نشان دهنده شیوع بالای ناامنی غذایی در بین خانوارهای شهر اصفهان است. همچنین دانش‌آموزانی که در خانوارهای دچار ناامنی غذایی زندگی می‌کردند، مواد غذایی ارزان قیمت حاوی چگالی بالای انرژی را بیشتر مصرف می‌کردند. طراحی و اجرای برنامه‌های مداخله‌ای به منظور بهبود کیفیت غذای مصرفی خانوارها ضروری به نظر می‌رسد.

---

مقدمه و اهداف: لیشمانیوز پوستی یکی از مشکلات جدی بهداشتی در کشورهای گرمسیری و نیمه گرمسیری از جمله ایران به شمار می‌رود. شهرستان بم یکی از کانون‌های قدیمی لیشمانیوز پوستی از نوع شهری است. این مطالعه با هدف تعیین میزان شیوع، بیماریابی، درمان بیماران و آموزش به کلیه دانش آموزان شهر بم و حومه در سال ۱۳۸۹ انجام گرفت.
 روش کار: کلیه دانش‌آموزان (۱۸۵۰۱ نفر) شهر بم و حومه مورد بررسی و افرادی که از نظر آزمایشگاه مثبت شدند تحت درمان کامل قرار گرفتند. به تمام دانش‌آموزان و معلمین مدارس پمفلت آموزشی جهت اطلاع رسانی به خانواده‌ها تحویل داده شد. داده‌ها پس از ورود به کامپیوتر با آزمون آماری کای ۲ )۲χ( مورد تجزبه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج: در مجموع ۱۶۹۶۴ نفر ویزیت و ۳/۸% آن‌ها (۱۵۳۷ نفر) غیبت داشتند. در مرحله اول ۱۱۷ نفر (۶۹%) مظنون به مرکز درمان سالک ارجاع و جمعاً ۴۸ نفر(۲۸ در ده هزار) بیمار قطعی که ۱۹نفر (۵/۳۹%) از آن‌ها دختر و ۲۹ نفر(۵/۶۰%) پسر بودند. ۱۵ نفر (۲/۳۱%) از بیماران از نوع لوپوئیدی یا شکست در درمان و عودداشته‌اند.
نتیجه‌گیری: میزان شیوع بیماری در مقایسه با مطالعه مشابه‌ای که در سال ۸۴ انجام گرفت قریب ۸ ۱برابر کاهش نشان می‌دهد. بیماریابی و درمان به موقع بیماران تجربه موفقی است که می‌تواند الگوی مناسبی برای کشورهای آلوده درمعرض حوادث و بلایای طبیعی باشد.

---